3Di symposium (NL), tweede ochtendsessies¶

It is the image that counts - Elmar Eisemann¶

Elmar is professor computer graphics aan de TU Delft. Door goede, niet van echt te onderscheiden, 3D visualisaties kan je mensen vaak veel beter zaken duidelijk maken dan door een grafiekje of een 2D plaatje.

De uitdaging bij 3Di is dat het zo veel data is. Voor de 3Di visualisatie gebruiken ze de AHN2 met kleurinformatie. Dat is 8 terabyte. Als je het op CDs zou zetten zou je een stapel van 20 meter hoog krijgen! Dus als je alles op het kleinste detailniveau wilt tonen lukt dat niet met normale computers.

De oplossing hiervoor is om de detailleringsgraad aan te passen. Iets dat ver af ligt hoeft minder gedetailleerd te zijn. Ook kan je simplificeren en combineren.

Naast de visualisatie zelf moet er ook aan de data zelf gewerkt worden. De beschikbare data heeft normaliter gaten omdat de meeste kleurinfo van boven opgenomen wordt, dus zijkanten van gebouwen zijn een probleem. Dit kunnen ze verhelpen door allerlei berekeningen op de data los te laten.

Ze kijken ook naar integratie van real-time informatie in de 3D visualisatie, zoals regenval en twitter berichten over wateroverlast. Door dit soort informatie in 3D te tonen kan je beter en makkelijker samenwerken als, bijvoorbeeld, hulpdiensten.

Ze doen hiervoor ook onderzoek naar het gezamelijk beslissingnemen. Zaken zoals schetsen in google maps met een mogelijke oplossing (“als we in dit gebied nou xyz doen…”) wat dan tegelijkertijd gedeeld wordt met de andere deelnemers. In 3D. Wat ook handig is om op meerdere beeldschermen en apparaten naar hetzelfde plaatje te kijken, bestuurd door 1 van de apparaten.

Veel onderzoek doen ze ook naar de eigenlijke 3d visualisatie. Bij de eerste 3d bioscoopfilms kreeg je koppijn omdat je hersens kijken naar het scherm en objecten zien die ervoor zitten. Dat klopt niet met elkaar en daarvan krijg je koppijn. De tweede generatie 3D films bleef qua 3D dicht bij het scherm, in de “comfort zone”, maar daar was het effect dus heel beperkt.

Bij de TU Delft houden ze rekening met allerlei manieren waarop je hersenen met je ogen omgaan. Optische illusies, maar dan gebruikt om iets meer 3D te maken zonder aparte apparatuur. Of om luchtfoto’s duidelijker en herkenbaarder te maken door hogere gebouwen wat extra schuin te zetten.

“Augmented reality”: dit kan zo simpel zijn als het tonen van labels (plaatsen, straatnamen) in een 3D visualisatie. Maar het helpt wel veel en geeft veel duidelijkheid.

Waar ook nog veel meer mee kan: de community inschakelen. Hulp bij verzamelen van gedetailleerde gebouwmodellen, bijvoorbeeld.

In al dit onderzoek zit ook veel potentie voor 3Di! Een deel wordt al gebruikt en daarnaast zijn er veel prototypes en leuke testen.

Onderschat trouwens niet hoe snel het allemaal kan gaan! 30 jaar geleden was een computerspelletje een monochroom 2D plaatje van 100x100 pixels. Nu heb je vrijwel fotorealistische real-time 3D spelletjes!

Aan de wind rekenen - Guus Stelling¶

Guus (professor TU Delft; Stelling Hydraulics) is de grondlegger van 3Di.

Hij breekt als eerste een lans voor het snel gebruiken van innovaties zoals 3Di. Toen de stoommachine nauwelijks was uitgevonden keken er al heel snel mensen naar die uitvinding om te kijken of het Haarlemmermeer ermee drooggemaakt kon worden. Dus… als je een positie hebt om het te doen: zorg dat 3Di gebruikt gaat worden!

Op aarde hebben we 1.360.000.000 kubieke kilometer water! Ruim 90% daarvan zit in de oceanen.

Prachtverhaal, maar grotendeels niet samen te vatten. Als het goed is komt er een video van. Dat wordt bij deze alvast een aanrader!

Enfin, ze zijn nu bezig om de wind in de 3Di modellen mee te nemen. Dan komen er allerlei complicaties langszetten. Hoe dunner het waterlaagje, hoe groter het effect van de wind wordt. En hoe lastiger de berekeningen worden.

Hij laat een paar voorbeelden zien, onder andere de reden voor maalstromen bij de kust. Leuk!

Als laatste liet hij een simulatie los op… de doortocht van de zee van Mozes. Een echte locatie was niet makkelijk te vinden en dus gebruikte hij het als voorbeeld voor het belang van details. Hij zette wind op een bak met water met een dijkje in het midden, in twee varianten, eentje met een rechte wand en eentje met een schuin talud. Het verschil in eindresultaat was opvallend en toonde daarmee aan dat de gedetailleerdheid van het onderliggende model van groot belang is.

Slotopmerking: “3Di is een imperfect model. Maar ik ken geen model dat perfecter is!” Modelleren is toch een beetje als een artiest: met een enkele verfstreek moet je soms de essentie vastleggen.

3Di in Afrika - Stefan Nijwening¶

Stefan (Rebel groep) werkt aan projecten in Afrika om samen met grote bedrijven, zoals brouwerijen en industrie, die water nodig hebben, te kijken naar waterproblematiek.

Hij haalt een project terug van 8 jaar geleden in Ho Chi Mihn City. Het maken van een overstromingsmodel duurde daar te lang om echt in de praktijk te gebruiken. Wat had hij graag 3Di toen al gehad, dat had veel opgeleverd.

Langzamerhand beginnen ook bedrijven en economen naar water te kijken en het als een groot toekomstrisico te zien. Economen en bedrijven kijken toch anders er naar dan overheden. Ze kijken wat er met hun geld gebeurd. Met hun investeringen. Of er extra geld uit investeringen gehaald kan worden (waterveiligheid door een dam en dan ook nog eens stroom opwekken, bijvoorbeeld). En dan economisch afwegen van allerlei varianten.

3Di, met een touch table bijvoorbeeld, maakt water allemaal veel inzichtelijker, ook voor economen die geen vakinhoudelijke kennis ervan hebben. Je kan het zien. En je kan maatregelen simuleren en het effect ervan gelijk zien.

Een uitdaging is om de verschillende stakeholders bij elkaar te krijgen. Het hebben van een 3Di touch table kan dan helpen. Zelf hebben ze ook een dashboard gemaakt waarmee tekstueel allerlei scenario’s met elkaar vergeleken kunnen worden.

Er zit geld in water risico’s! Je kan namelijk veel geld besparen door er goed mee om te gaan.

Hoe exporteer je water - Tineke Huizinga¶

Tineke, voormalig staatssecretaris, is nu voorzitter van de delta alliance international governing board.

De Delta Alliance is een kennis-netwerkorganisatie. 16 landen zijn aangesloten die allemaal specifieke delta’s vertegenwoordigen. Het is een Nederlands initiatief. Het doel is om de resilliance, de veerkrachtigheid, van de delta’s te vergroten. Dit doen ze door kennisdeling, informatie verzamelen en het ontwikkelen van het kennisnetwerk door verbeteren van het onderlinge contact van de deelnemende kennisinstituten.

Soms kan het vrij eenvoudig zijn. Zo hebben ze toolboxen met instructies voor het maken van bepaalde kaarten, bijvoorbeeld.

Er zit ook een Nederlands karakter in door de nadruk op aanpasbaarheid. Net zoals het deltaprogramma op een tijdsschaal van 50 of 100 jaar kijkt en accepteert dat niet alles 100% duidelijk is. En dat het beleid en de maatregelen dus aangepast moeten (kunnen) worden. En dat het dus verder kijkt dan een 4 jaar, bijvoorbeeld, van een bepaalde regering. Zo’n lange termijn aanpak is in veel gebieden onbekend.

We hebben het als Nederland opgezet uit de overtuiging dat we de wereld echt iets te bieden hebben met onze waterkennis. We lopen voor op de rest van de wereld! Wel is het doel van de delta alliance om de wereldwijde waterkennis bij elkaar te brengen, te delen. Het is zeker niet de bedoeling alleen te “zenden”.

Als delta alliance zouden ze 3Di erg graag op willen nemen in hun toolboxen.